فهرست مطالب
شناخت شهرستان فردوس
شهر تاریخی ” تون ” که هم اکنون به آن فردوس گفته میشود. یکی از قدیمی ترین و تاریخی ترین شهرهای ایران میباشد. این شهرستان که در استان خراسان جنوبی قرار دارد. در گذر تاریخ مورد هجوم بیگانگان بسیاری همچون مغول ها قرار گرفت. اما هیچ چیز باعث از بین رفتن آثار تاریخی و باستانی این شهر نشد.
شهر فردوس مرکز شهرستان فردوس در استان خراسان جنوبی است. فردوس تا سال ۱۳۰۸ هجری شمسی با نام «تون» شناخته می‌شد. این شهر با مشهد، ۴۳۵ کیلومتر و با بیرجند، ۱۹۵ کیلومتر فاصله دارد و در مسیر محور اصلی استان‌های یزد، کرمان، اصفهان و بوشهر به مشهد واقع‌شده است. فردوس مساحتی برابر با ۱۴/۵ کیلومتر مربع دارد و ارتفاع آن از سطح دریا برابر با ۱۲۹۳ متر است. بر اساس آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵، شهر فردوس جمعیتی برابر با ۲۸ هزار نفر دارد.
هرچند شهرستان فردوس از نظر وسعت و جمعیت یک شهرستان کوچک به حساب می آید اما با توجه به قدمتی که این شهر دارد، دارای تعداد زیادی اثر تاریخی میباشد. همچنین در میان این آثار تاریخی، یک اثر از این شهرستان نیز ثبت جهانی شده است.
حال که به صورت اجمالی با شهرستان فردوس آشنا شدید به معرفی اماکن گردشگری این شهرستان می پردازیم.
مناطق گردشگری شهرستان فردوس
تاریخ شناسی تون
” تون ” که بعدها نام فردوس به خود گرفت، در کتیبه داریوش از آن به عنوان «استاگارتیه» یا «ساکارتیا» نام برده شده است.
غنای تاریخی تون باستانی به حدی است که بررسی های باستان شناسی وجود تپه های باستانی مربوط به پیش از اسلام را به اثبات رسانده است. آثار باستانی کشف شده از هزاره سوم پیش از میلاد و همچنین هزاره اول، نشان دهنده حیات طولانی در این شهر است.
شواهد تاریخی نشان دهنده اهمیت و اعتبار تاریخی و جمعیتی تون میباشد. اوج قدرت این شهر در دوران اسماعیلیه بود که ایالت تون که بخشی از مناطق قهستان بود به عنوان دومین مرکز مهم فرقه اسماعیلیه به حساب می آمد. این قدرت تا حمله مغول ها به ایران دوام داشت.
شهر تون به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیک خود در طول تاریخ چند حادثه مرگبار را پشت سر گذاشته است. با این حال هنوز هم حیات در این شهر جریان دارد. یکی از مهم‌ترین حادثه‌ها، حمله ویران‌کننده مغول و کشته شدن حدود چهل هزار نفر از اسماعیلیه‌های تون بود. تون در دوره‌ی صفویه دوباره به خوبی رشد کرده بود. اما در اوایل آن سلسله در این شهر زلزله شدید رخ داد که آسیب بسیاری به بناهای این شهر وارد کرد. مجددا این شهر در دوران صفوی بازسازی شد که متاسفانه باز هم در قحطی قرن یازده هجری قمری بیشتر جمعیت خود را از دست داد. آخرین اتفاق ناخوشایند برای این شهر زلزله سال ۱۳۴۷ هجری شمسی بود که باعث کشته شدن حدود ۱۲۰۰۰ نفر شد.
البته این شهر هیچ وقت خالی از سکنه نشد و هنوز در حدود سی هزار نفر در این شهر زندگی می‌کنند.
گویش مردم تون
گویش تونی، گویش رایج بین مردم فردوس میباشد. گویش تونی یکی از قدیمی ترین گویش های پارسی در خراسان به حساب می آید. این گویش تا حد بسیار زیادی ویژگی های زبان پارسی باستانی را حفظ کرده اما تفاوت هایی از نظر ساختاری با این زبان دارد. همچنین گویش تونی با سایر گویش های خراسان تفاوت زیادی دارد.
گویش تونی در تمام شهرستان فردوس و بخش هایی از شهرستان های همسایه رواج دارد.
آب و هوای شهرستان فردوس
اختلاف زیاد بین دمای شب و روز به دلیل نزدیکی به کویر و پایین بودن میزان رطوبت هوا در این شهر مشهود است. از مشخصه های آب و هوایی این شهرستان، تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد و بارانی است. بر همین اساس ماه تیر، گرم ترین و دی ماه سردترین روزهای فردوس است.
اهمیت علم و دانش در این شهر
توجه مردم این شهر به کسب علم و دانش باعث شده است که ۹۱٫۱ درصد از جمعیت این شهر باسواد باشند. این رقم خیلی بالاتر از میانگین کشوری است.
دسترسی به شهرستان فردوس
این شهر فرودگاه یا ایستگاه قطار ندارد. ولی مسیرهای دسترسی به شهر فردوس زیاد است. از لحاظ جاده‌ای در موقعیت خوبی قرار دارد. بزرگراه ۷۸ آسیا که ارتباط دهنده‌ی کشورهای آسیای میانه با بندرعباس است، از شهر فردوس عبور می‌کند. همچنین جاده اصلی مشهد به استان‌های جنوبی ایران (به جز سیستان و بلوچستان) از فردوس رد میشود. فاصله فردوس تا مرکز استان خراسان جنوبی یعنی بیرجند حدودا ۲۰۰ کیلومتر و در حدود ۲:۳۰ ساعت است. همچنین فردوس تا مشهد ۳۶۰ کیلومتر و در حدود ۴ ساعت فاصله دارد.
صنایع دستی، سوغات و غذاهای محلی
قالی فردوس یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی این شهر است. از دیگر صنایع‌دستی این شهر باید به تون بافی، سفال‌گری، برک بافی، گلیم، نمدمالی، معرق کالی و مشبک‌کاری اشاره‌کنیم.
از سوغاتی‌های خوشمزه فردوس می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم .
- انار
- زعفران
- پسته
- بادام
- پنبه
- گردو
- کشک
- زیره
غذاهای سنتی فردوس عبارت‌اند از: او گوشت، آش جوش تره، اشکنه اوجز، اشکنه شیری، برعنی، توگی، حسن لگی، کشک، کعچی و بلغور شیر.
این شهر از نظر میزان تولید پس از شهرستان‌های ساوه و نی‌ریز، سومین شهرستان تولیدکننده‌ی انار در ایران است. معروف‌ترین نوع انار در شهر فردوس انار «شیشه کپ» است. انار شیشه کَپ فردوس به خاطر خاصیت ماندگاری بالای خود معروف است، به شکلی که چهار ماه شود خارج از محیط یخچال سالم باقی می‌ماند و خراب نمی‌شود. همین موضوع باعث شده است صادرات این نوع از انار به کشورهای دور دنیا راحت باشد.
پوشش مردم فردوس
پوشش خراسان جنوبی در این ناحیه دیده میشود.
ازجمله لباس‌های مردانه خراسانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- کلاه نمدی
- کلاه شب‌کلاه دوره دار
- کلاه پهلوی
- قرص
از دیگر تن‌پوش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
- عرقچین
- گردن پیچ یا لکنته
- جلیغه
- پیراهن
- قمیس
- لباده
- نیم‌تنه
- شلوار
- قبا
- مچ پیچ
پوشاک محلی زنان شامل موارد زیر میشود.
- سرپوش
- روبند
- دستمال
- کلوته
- عرقچین
- دالاق
- شلیته
- چادر
- پاپوش
همچنین میتوانید در اینستاگرام بابا شبنم ما با این شهر زیبا بیشتر آشنا شوید.